„Przekrój”, „TP” i „Liberté!” z grantami ministra kultury. Bez pieniędzy na „Kurier Wnet” i „Wpis”

Rozstrzygnięty właśnie program “Czasopisma” ministra kultury i dziedzictwa narodowego dotyczy środków na lata 2024-26. - Zwiększyliśmy dotację na czasopisma o milion - z 2,8 milionów na 3,7 miliona. To są pieniądze większe o jedną trzecią. Postulat, by zwiększyć pulę do nastu milionów złotych uważam za zbyt daleko idący, bo o żywotności danego środowiska świadczy jego zdolność do pozyskiwania funduszy z różnych źródeł na wydanie tego czasopisma, szukanie sojuszników. To jeden z wymiarów życia społecznego - mówił na czwartkowej konferencji prasowej szef resortu Bartłomiej Sienkiewicz.

W ramach programu przyznano 79 dotacji. Szesnaście podmiotów przez trzy lata ma dostać po minimum 100 tys. zł. W tej grupie są wydawcy „Tygodnika Powszechnego” (231 tys. zł przez trzy lata na bezpłatny dodatek „Książki w Tygodniku”) oraz „Pisma. Magazynu Opinii” (225 tys. zł). „Tygodnik Powszechny” nie dostał natomiast grantu na swoje specjalne wydania, ukazujące się jako kwartalnik.

Niższe kwoty, tylko na br., otrzymały natomiast m.in. Fundacja Liberté! (75 tys. zł na czasopismo „Liberté!”), Fundacja Nowa Rzeczpospolita (75 tys. zł na „Nową Konfederację” w wersji elektronicznej), Biblioteka Analiz (57,5 tys. zł na „Magazyn Literacki Książki”), Fundacja Przekrój (50 tys. zł na „Przekrój”, od br. ukazujący się raz w roku) oraz Klub Inteligencji Katolickiej (74,8 tys. zł na „Magazyn Kontakt”).

Grantów nie uzyskały za to m.in. dotowane w poprzednich konkursach Fronda PL (na czasopisma internetowe "Lux"), Instytut Gość Media (na dodatek „Mały Gość” i cykl „Patroni”), Wnet (na „Kurier Wnet” w br.), Fundacji „Civitas Christiana” (na kwartalnik „Civitas Christiana”), Biały Kruk (na czasopismo „Wpis - Wiara, Patriotyzm i Sztuka” w br.) oraz Warmińsko-Mazurski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (na czasopismo „Bez Wierszówki”).

Inaczej było w poprzedniej edycji, rozstrzygniętej na początku 2022 roku. Wydawca „Wpisu” dostał 105 tys. zł, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich - 225 tys. zł, zaś żadnych środków nie przyznano na m.in. na „Pismo”, „Znak”, „Przekrój” i „Pixel”. Z kolei na początku 2018 roku oprócz SDP i wydawcy „Wpisu” dwa granty dostała Fronda PL, natomiast nie wsparto wydawania czasopism „Znak”, „Kurier Wnet”, „Zeszyty Literackie”, „Liberté!”, „Midrasz” i „Res Publica Nowa”.

Bartłomiej Sienkiewicz o kryteriach programu

Podczas konferencji prasowej Bartłomiej Sienkiewicz zaprezentował kryteria, jakimi się kierował. - W pierwszej kolejności pieniądze powinny wpływać do redakcji czasopism, które zajmują się kulturą i sztuką. To jest tak oczywiste, że nie wymaga komentarza - podkreślił.

Według Sienkiewicza kolejnym kryterium jest jakość. - To jest płynne i ocenne, ale chciałbym, żeby w tym rozdaniu było oczywiste, że te czasopisma, które potrafią trzymać poziom wydawniczy, merytoryczny, będą premiowane i są premiowane - powiedział. Dodał, że "to jest także kwestia jakości debaty publicznej".

- Tutaj dochodzę do trzeciego kryterium - staraliśmy się tak zrównoważyć ten program, aby odzwierciedlał całe spektrum opinii publicznej w Polsce. Co tu dużo mówić, nawet obozów polityczno-ideowych, tak aby można było w tym wykazie znaleźć instytucje czasopisma środowiska z różnych stron, które razem budują całe spektrum debaty publicznej w Polsce. Tam, gdzie te czasopisma mają znaczenie - bo koncentrują wokół siebie istotne środowisko - w naszym przekonaniu powinny być beneficjentami takiego programu - wyjaśnił minister kultury.

W programie zmieniono radę ekspertów

Szef MKiDN podkreślił, że "debata różnych środowisk w Polsce nie może ograniczać się do twittów i sms-ów". - Mamy się ze sobą spierać, to jest bogactwo, ale nie mamy na siebie „szczekać” - dodał.

- Jeśli mamy komuś pomagać poprzez fundusze państwowe, to mamy pomagać takiej debacie, która wymaga czasu, namysłu i która jest głęboka i merytoryczna, natomiast nie polega na wymianie ciosów na platformie X. To nie jest żadna debata - powiedział. Ocenił, że "to dlatego rola czasopism i skupionych wokół nich środowisk jest tak duża, o ile utrzymują pewien poziom i budują głębię tematy w Polsce na różne tematy".

Sienkiewicz wyraził nadzieję, że w przyszłym roku ogłoszenie wyników naboru do programu "Czasopisma" nastąpi w styczniu. Jak wyjaśnił, opóźnienie wynika z tego, że wymieniono radę ekspertów. - Eksperci poprzedni mieli swoje poglądy na ten temat i pan minister poprzedni też miał swoje poglądy dość twarde na ten temat i także w ten sposób dobierał ekspertów. Postanowiłem, że tym razem będzie to o wiele bardziej pluralistyczne spektrum osób i stąd opóźnienie - wyjaśnił.

Podkreślił także, że pieniądze z podatków pochodzą od obywateli o różnych poglądach oraz wyznaniach i nie mogą wspierać jednej religii. - W grupie pism, którym przyznano dotacje, znalazły się za to pisma, za które być może będę krytykowany przez część mojego obozu politycznego, ale w imię kryterium debaty, uważam, że na przykład takie pismo jak krakowskie „Arcana”, z symbolicznym profesorem Nowakiem, intelektualistą zażarcie krytykującym mój obóz polityczny, absolutnie zasługuje na dotacje, bo skupia ważne środowisko dla debaty publicznej w Polsce - mówił szef MKiDN. - Podobnie „Kronos”, znakomite pismo filozoficzne, z redaktorami którego mój obóz polityczny łatwo by się nie porozumiał - dodał.

- Wśród beneficjentów znalazły się czasopisma, które mają wybitny charakter, a które do tej pory nie dostawały żadnych środków, na przykład „Przegląd Polityczny”, pismo gdańskich liberałów, które powstało jeszcze w podziemiu, a jest jednym z najlepszych pism filozoficzno-politycznych w Polsce - podkreślił. Sienkiewicz wyjaśnił, że chciał, aby "te pieniądze były pewnym symbolem polityki, która nikogo nie wyklucza, pilnuje poziomu i rzetelności debaty oraz tego, co w kulturze jest najważniejsze".

- Zalanie rynku wydawniczego czasopism w Polsce rządowymi pieniędzmi prowadziłoby do całkowitego uzależnienia tych czasopism od rządu. Wydaje mi się, że nie jest to dobra droga do budowania zróżnicowanego systemu debaty w Polsce. A wręcz przeciwnie - bardzo bym nie chciał dożyć chwili, gdyby się okazało, że czasopisma w Polsce mogą się ukazywać tylko wtedy, gdy rząd za nie płaci" - wskazał, podkreślając, że "byłoby to wypaczeniem idei debaty w Polsce". "Mam nadzieję, że do tego nigdy nie dojdzie" - dodał.

Szef resortu kultury wyjaśnił, że obowiązkiem MKiDN jest "pomaganie pieniędzmi państwowymi w tworzeniu i istnieniu środowisk wydających czasopisma, a nie zastępowanie ich w tym".

Dotacje powyżej 100 tys. zł w programie „Czasopisma” na lata 2024-26:

- Fundacja Ośrodka KARTA: po 135 tys. zł rocznie w latach 2026-28 na wydawanie kwartalnika "Karta" nr 118–129,
- Stowarzyszenie Kulturalno-Edukacyjne "Kolegium Gdańskie": 121,5 tys. zł w 2024 roku na wydanie „Przeglądu Politycznego”,
- Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego: 2015 tys. zł w 2024 roku na wydanie 4 numerów kwartalnika „Kronos. Metafizyka Kultura Religia” i prowadzenie elektronicznej wersji pisma,
- Fundacja Akademia Humanistyczna: po 39 tys. zł rocznie w latach 2026-28 na wydanie 3 numerów rocznika "Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”,
- Instytut im. Jerzego Grotowskiego: 105 tys. zł w 2024 roku na wydanie sześciu numerów czasopisma "Didaskalia" oraz jednego numeru anglojęzycznego,
- Górnośląskie Towarzystwo Literackie: 105 tys. zł w 2024 roku na publikację 12 nakładów miesięcznika kulturalnego „Śląsk”,
- Arcana: po 55,5 tys. zł w 2026 i 2027 roku na wydawanie dwumiesięcznika „Arcana” w formie papierowej i elektronicznej,
- Fundacja Kino: po 105 tys. zł w latach 2026-28 na wydawanie miesięcznika „Kino”,
- Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego: po 102,9 tys. zł w latach 2026-28 na wydawanie czasopisma „Nowa Europa Wschodnia” w wersji papierowej i cyfrowej,
- Oficyna wydawnicza „Mówią wieki”: 105 tys. zł w 2024 roku na wydawanie magazynu „Mówią wieki”,
- Dom Spotkań z Historią: po 105 tys. zł w latach 2026-28 na wydawanie i rozwój magazynu „Dwutygodnik”,
- Tygodnik Powszechny: po 77 tys. zł w latach 2026-28 na bezpłatny dodatek „Książki w Tygodniku”,
- Dom Kultury Śródmieście w Warszawie: po 75 tys. zł w latach 2026-28 wydawanie kwartalnika „Tekstualia” w wersji papierowej i elektronicznej,
- Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego: po 71,8 tys. zł w latach 2026-28 na wydawanie czasopisma „New Eastern Europe” ” w wersji papierowej i cyfrowej,
- Fundacja Teatr Nie-Taki: po 52,7 tys. zł w 2024 i 2025 roku na wydanie 6 numerów czasopisma "Nietak!t",
- Fundacja Pismo: po 75 tys. zł w latach 2026-28 na publikacje papierowego i cyfrowego wydania miesięcznika „Pismo. Magazyn Opinii”.